Neurofeedback
Terapia neurofeedback (eeg biofeedback) daje możliwość zmiany swojego stanu psychofizjologicznego na zasadzie zmiany wzorca fal mózgowych. Podczas sesji na głowie oraz uszach osoby trenującej umieszcza się elektrody, dzięki którym możliwy jest odczyt aktywności bioelektrycznej mózgu. Klient uczy się świadomie samoregulować i wpływać na aktywność swojego mózgu przedstawioną na ekranie monitora w postaci wideogry. Jeśli wejdzie on w stan psychofizjologiczny zgodny z pożądaną aktywnością fal mózgowych- otrzymuje nagrodę w postaci graficznej oraz/lub dźwiękowej. W ten sposób dostaje zrozumiałą dla siebie informację na temat stanu, w jakim się aktualnie znajduje i dzięki temu może ten stan monitorować oraz zmieniać. Za psychofizjologiczne podłoże działania terapii neurofeedback uważa się warunkowanie instrumentalne i klasyczne oraz neuroplastyczność (zdolność komórek nerwowych do przekształceń funkcjonalnych).
W terapii ważna jest systematyczność- sesje powinny się odbywać nie rzadziej niż raz w tygodniu, optymalnie 2-3 razy.
Obszary zastosowania
Zastosowanie terapii neurofeedback obejmuje wiele zaburzeń przedstawionych w badaniach naukowych oraz opisanych w przypadkach klinicznych. W 2013r. Amerykańska Akademia Pediatryczna uznała Biofeedback za jedną z najlepszych metod w terapii ADD/ADHD.
Zastosowanie neurofeedbacku obejmuje także następujące zaburzenia:
- -epilepsja
- -lęk
- -urazowe uszkodzenia mózgu
- -depresja
- -alkoholizm i inne uzależnienia
- -zamknięte urazy głowy
- -trudności w uczeniu się/ dysleksja
- -zaburzenia snu
- -zespół Tourette’a
- -choroba Parkinsona
- -dystonia
- -autyzm/zespół Aspergera
- -zaburzenia obsesyjno-kompulsywne (OCD)
Na stronie International Society for Neurofeedback & Research (www.isnr.org) znajdują się publikacje opisujące wykorzystanie neurofeedbacku także w chronicznym zmęczeniu, bólach głowy, schizofrenii i innych zaburzeniach.
Historia terapii neurofeedback
Historia terapii neurofeedback sięga lat sześćdziesiątych XX wieku, kiedy to Neal A. Miller udowodnił możliwość wolicjonalnej zmiany funkcji autonomicznego układu nerwowego (AUN) poprzez warunkowanie instrumentalne. W tym czasie Joseph Kamiya przeprowadził udany eksperyment, w czasie którego badani uczyli się świadomie rozpoznawać pojawienia się fal Alfa. Pod koniec lat 60. M. Barry Sterman przeprowadził jedno z najważniejszych badań w dziedzinie eeg- biofeedbacku. Nauczył on koty zwiększać rytm sensomotoryczny (SMR) w rejonie kory czuciowo-ruchowej. Co więcej, na prośbę NASA przeprowadził badanie na kotach, z których tylko te, u których trenowano rytm SMR nie dostawały napadów padaczkowych po kontakcie z hydrazyną (substancja wchodząca w skład paliwa rakietowego). Wyniki badań wykorzystał do pracy z Mary Fairbanks cierpiącą na epilepsję. Dzięki treningom wzmacniania SMR napady padaczkowe zostały znacznie zredukowane. Eugene Peniston wraz z Paulem Kulkoskym w 1989r. z sukcesem prowadzili treningi wzmacniania Alfy i Thety u osób uzależnionych od alkoholu oraz w przypadku zespołu stresu pourazowego (PTSD).
Rodzaje fal mózgowych
Podział funkcjonalny mózgu
Płaty czołowe (ang. frontal lobes):
- -Kora przedczołowa: kontrola uwagi, hamowanie zachowań, planowanie działań, podejmowanie decyzji wykonawczych, pamięć robocza, regulacja stanów emocjonalnych
- -Lewy płat czołowy: regulacja mowy i składni, pamięć krótkotrwała, regulacja uwagi, hamowanie działań, przełączanie reakcji, pamięć robocza wzrokowa i słuchowa, pozytywne emocje
- -Prawy płat czołowy: pamięć epizodyczna, regulacja relacji społecznych, pamięć robocza wzrokowa i przestrzenna
- -Kora ruchowa- planowanie i wykonywanie ruchów
Płaty skroniowe (ang. temporal lobes)
- -Przetwarzanie informacji słuchowych, pamięć krótkotrwała i robocza, rozpoznawanie słów, przetwarzanie deklaratywne i epizodyczne, rozpoznawanie obiektów i twarzy
Płaty ciemieniowe (ang. parietal lobes)
- -Przetwarzanie informacji sensorycznych, obszar asocjacyjno- orientacyjny
- -Lewy płat: rozwiązywanie problemów, złożona gramatyka, uwaga
- -Prawy płat: wyobraźnia przestrzenna, geometria
Płaty potyliczne (ang. occipital lobes)
- -Wzrokowe rozpoznawanie prostych kształtów, pamięć procedur, uczenie wzrokowe, czytanie
Literatura:
- Demos, J. N. (2005). Getting started with neurofeedback. New York: W. W. Norton & Company
- Smyk, K., Smyk, K. (2008). Terapia neurofeedback. Kurs dla zaawansowanych neuroterapeutów. Lublin.
- Thompson, M., Thompson, L. (2012). Neurofeedback. Wprowadzenie do podstawowych koncepcji psychofizjologii stosowanej. Wrocław: Wydawnictwo Biomed Neurotechnologie.
METODA WARNKEGO
Metoda Warnkego została stworzona przez Freda Warnke, według którego jedną z najważniejszych przyczyn trudności w uczeniu się są zakłócenia słyszenia centralnego. Centralne zaburzenie przetwarzania słuchowego dotyczy zaburzenia pracy słuchu wynikające z problemów na poziomie Centralnego Układu Nerwowego, przy prawidłowej budowie i pracy części obwodowej. F. Warnke uważa, że deficyty w zakresie prawidłowego zautomatyzowania przetwarzania spostrzeżeń można zredukować stosując odpowiedni trening.
Jedną z możliwych przyczyn trudności w nauce jest dysleksja. Charakteryzuje się ona zaburzeniem rozwoju zdolności czytania i poprawnej pisowni, którego nie da się wyjaśnić upośledzeniem umysłowym lub nieodpowiednią opieką edukacyjną.
Badania przeprowadzone przez prof. Tewesa w Thüringen wykazały redukcję błędów u dzieci z problemami w nauce nawet o 40% w wyniku treningu Metodą Warnkego.
W terapii ważna jest systematyczność- treningi powinny się odbywać nie rzadziej niż raz w tygodniu.
Metoda Warnkego- diagnoza
Terapia Metodą Warnkego w Gabinecie obejmuje trening 8 funkcji podstawowych, których automatyzacja bywa zaburzona u osób z problemami dyslektycznymi. Są to:
- -próg kolejności wzrokowej- funkcja ważna przy precyzyjnej segmentacji ciągów bodźców wzrokowych
- -próg kolejności słuchowej- zdolność ważna przy precyzyjnej segmentacji ciągów bodźców słuchowych
- -słyszenie kierunkowe- istotne przy spostrzeganiu lub ignorowaniu lokalizacji dźwięków
- -różnicowanie tonów- zdolność ważna dla rozpoznawania głosek i dekodowania melodii mowy
- -synchroniczne wystukiwanie rytmu- odzwierciedla efektywność koordynacji półkul mózgowych
- -czas reakcji z wyborem- umiejętność szybkiego i trafnego rozpoznawania fonemów (głosek) i grafemów (liter)
- -test wzorca częstotliwości- przekładanie melodii mowy na informację, szybkie i trafne odgraniczanie od siebie i dekodowanie głosek
- -test wzorca czasowego- przekładanie rytmu mowy na informację, segmentowanie ciągłego potoku mowy
-
Ponadto podczas diagnozy Metodą Warnkego sprawdzane są także inne umiejętności, takie jak:
- -koordynacja oko-ręka- ważna dla dokładnej grafomotoryki
- -czytanie pseudotekstów (tekstów pozbawionych znaczenia)- zdolność istotna przy szybkim czytaniu i tworzeniu wewnętrznych obrazów
- -zapamiętywanie krótkotrwałe- istotna przy czytaniu ze zrozumieniem i rozumieniu języka w ciągłym potoku mowy
- -selektywność percepcji (różnicowanie głosek)- ważna do bezbłędnego rozróżniania głosek (zwłaszcza spółgłosek) o podobnym brzmieniu
- -spostrzeganie dynamiczne- umiejętność ważna przy niezakłóconym szybkim czytaniu
- -literowanie wzrokowe- zdolność potrzebna do opanowania prawidłowej pisowni.